Platform over interieur- & exterieurschrijnwerk
Kenniscentrum WOOD.BE ondersteunt bedrijven in de hout- en meubelindustrie op weg naar een innovatieve en duurzame toekomst. Om kennis over te brengen en ondernemers in de sector te inspireren, organiseren ze sinds enkele jaren een Innovation Day. Het ideale moment om de uitdagingen en opportuniteiten in de branche uit te diepen met specialisten en sectorgenoten. Op 23 mei trok ook Interieurbouw & Schrijnwerk naar Gent voor de editie van 2024, waar alles draaide rond Design 4 Circularity.
Chris De Roock, general manager van WOOD.BE, verwelkomde een zestigtal hout- en meubelprofessionals in ZwartWit in Gent. Hij duidde de keuze van het circulaire designthema en kaderde het belang van de Innovation Day. “Via deskundige sprekers en inspirerende praktijkgetuigenissen willen we sectorgenoten warm maken om zelf aan de slag te gaan met de nieuwe inzichten. Zo bouwen we samen aan een duurzame, circulaire toekomst voor de hout- en meubelsector.”
WOOD.BE stelde opnieuw een sterk programma voor. Naast ondernemers tekenden Carsten Wentink, policy officer in de Europese Commissie, en professor Marcel den Hollander present. Een korte lijn tussen theorie en praktijk dus, die het eens zo boeiend maakte. De deelnemers luisterden aandachtig en namen ideeën en handvaten mee naar huis. Na een inspirerende keynote en een stevig netwerkmoment, uiteraard. We loodsen je even doorheen de namiddag.
Als onderzoeks- en kenniscentrum baseert WOOD.BE zijn projecten en events graag op cijfers. De statistische opener miste zijn effect niet.
Tachtig procent van de milieu-impact van een product wordt bepaald tijdens de ontwerpfase. Hoe je een product ontwikkelt, is dus cruciaal als we echt duurzaam willen produceren en ondernemen. Om de transitie naar een circulaire economie te maken, is het essentieel om de principes van Design 4 Circularity toe te passen. Deze zijn niet alleen relevant voor producten, maar ook voor de bedrijfsvoering in brede zin. Via Design 4 Circularity wordt circulair productontwerp ondersteund door slimme businessmodellen en doordachte processen. En dat heeft zo zijn voordelen.
Innovatie-adviseur en onderzoeker van WOOD.BE Klaas Holsters nam een vliegende start door de troeven van ecodesign op te sommen. “Een eerste belangrijk voordeel van ecodesign is het kostenbesparende effect. Je hebt minder materialen en minder energie nodig, en dus minder afval dat je vervolgens geld kost om te verwerken, … Al is dat lang niet de enige reden om vandaag in te zetten op ecodesign. Het kan ook nieuwe commerciële opportuniteiten opleveren, zoals reparaties of upgrades op bestaande producten. Bovendien maakt het bedrijven veerkrachtiger, verloopt de overgang naar nieuwe wetgeving op termijn een stuk vlotter en is het positief voor de reputatie van merken. Zowel klanten als investeerders hebben meer aanzien voor bedrijven die een circulaire visie vanaf de start meenemen in hun ontwerpprocessen.”
Over het thema Design 4 Circularity (D4C) valt veel te zeggen en te onderzoeken. Toch steunt alles op drie basisprincipes. Die werden door Klaas Holsters uit de doeken gedaan: levenscyclusdenken, systemisch ontwerpen en waardeketensamenwerking. “Om een echt circulair product te hebben, moet je de kringloop ervan sluiten, maar dat hoef je niet per se alleen te doen”, verduidelijkte hij het laatste kernprincipe. “Breng je een product op de markt dat quasi eindeloos herstelbaar is, maar reken je op een partner om die herstellingen te doen, dan werk je evengoed circulair.”
WOOD.BE zet de D4C-principes centraal in diverse projecten. Zo ontwikkelde de kennisorganisatie onder meer een gids voor matrasontwerpers die willen nadenken over circulariteit, in samenwerking met Valumat, het beheersorganisme voor de uitgebreide producentenverantwoordelijkheid voor matrassen. Het opstellen van dergelijke richtlijnen zit ook voor andere productgroepen in de pipeline. Op Europees niveau is er dan weer CEO, het Circular Economy Office welteverstaan. “Daarnaast voeren we levenscyclusanalyses (LCA) uit en konden we aan de hand daarvan recent ecodesignrichtlijnen kwantificeren. Voor de hotelsector hebben we dan weer alle circulair gecertificeerde producten gebundeld op een website. De circulaire economie is een belangrijke rode draad in ons onderzoeksprogramma.”
Dat er steeds meer aandacht is voor circulair productdesign hoeft niet te verbazen. We zijn ons bewuster van de grenzen van onze planeet. Dat vertaalt zich ook in specifieke regelgeving, zoals de Europese Ecodesign for Sustainable Products Regulation, kortweg ESPR. Beleidsmedewerker Carsten Wentink van de Europese Commissie gaf duiding. “Na de publicatie van het voorstel van de ESPR-verordening in 2022 zitten we nu in de laatste onderhandelingsfase. We verwachten dat deze binnenkort van kracht zal zijn. De ESPR is evenwel een raamwerk en bevat geen vereisten. Die zullen gaandeweg toegevoegd worden in secundaire regelgeving.”
De ESPR bouwt verder op de bestaande ecodesignrichtlijn, maar voegt extra tools en mogelijkheden toe. Zo wil de Commissie de markt beter bewaken om een gelijk speelveld te behouden, overheidsinstanties verplichten om duurzamer in te kopen en komen er maatregelen ter preventie van de vernietiging van onverkochte goederen.
“Op concrete regels wordt het nog even wachten”, benadrukt Wentink. “We hebben wel al een aantal belangrijke productgroepen geïdentificeerd, waar ecodesignrichtlijnen een grote impact kunnen hebben. De meubelsector is uit die studie naar voren gekomen als de tweede belangrijkste productgroep. Matrassen staan op vijf.”
Het lijkt dan ook erg waarschijnlijk dat er concrete designrichtlijnen aankomen voor meubelen en matrassen, al is dat nog niet voor morgen. Na het aannemen van de verordening moet eerst nog een ecodesignforum worden opgericht, dat met een brede groep stakeholders concrete richtlijnen zal opstellen. De eerste producteisen verwacht Wentink pas in de loop van 2026. “Logischerwijs is er dan een transitieperiode die bedrijven in staat moet stellen om de nieuwe vereisten te implementeren. Die is traditioneel zo’n 18 maanden, bij complexe aanpassingen kan dit langer zijn.”
Interessante inzichten, maar wat betekent dit nu concreet? Om de link met het werkveld heel tastbaar te maken, nodigde WOOD.BE drie ondernemers uit die dagelijks vanuit een circulaire visie werken. Pieter Lesage opende het ‘praktijkluik’. Als oprichter van Studio Dott legt hij bij elk project de focus op circulair ontwerpen. “Een sustainable ontwerp moet eigenlijk een soort Olympisch minimum zijn en geen differentiator”, benadrukte hij. Ook Dirk Wynants van Extremis bewaakt de limieten van onze planeet, net door de grenzen tussen binnen en buiten te laten vervagen. Hij deed een uiteenzetting rond biophilic design, dat vertrekt vanuit de aangeboren noodzaak om contact te hebben met de natuur. “Een goede akoestiek, juiste luchtvochtigheid en natuurlijk licht zijn belangrijke factoren om het welzijn en de mentale energie hoog te houden”, lichtte hij toe. “Onderzoek toont onder meer aan dat leerlingen in een klaslokaal zonder natuurlijke lichtinval twintig procent minder leerstof onthouden.”
Een circulair product ontwikkelen is één ding, omgaan met afgedankte producten is een andere noodzakelijke denkoefening. Transmoove en dochterbedrijf Nnof (Nearly New Office Furniture) verhuizen kantoren en zetten daarbij het bestaande kantoormeubilair maximaal opnieuw in. “De bladen van bureautafels worden akoestische schermen en ladeblokken transformeren we tot lockers”, geeft mede-eigenaar Anne Lenaerts als voorbeeld. “Dat kost tijd, middelen en expertise. We zijn dus geen goedkope oplossing ten opzichte van nieuw meubilair aanschaffen. We slagen er wel in om zestig tot tachtig procent minder milieu-impact te creëren en dat is een grote win.”
Met ruime ervaring als ontwerper en waardevolle inzichten vanuit wetenschappelijk onderzoek was professor Marcel den Hollander de geknipte keynotespeaker. Hij kreeg de zaal meteen mee door ontnuchterende cijfers op het publiek los te laten. “99 procent van de consumentenaankopen wordt binnen de zes maanden afval. Bovendien is vijftig tot zeventig procent daarvan op dat moment nog perfect functioneel of eetbaar.” Het was de start van een boeiend betoog met alternatieve ontwerpbenaderingen en inspirerende voorbeelden. Ongetwijfeld voldoende input en inzichten voor de aanwezigen om mee aan de slag te gaan.
Louwers Mediagroep
Domein de Herten
Hertsbergsestraat 4
8020 Oostkamp, België
© 1987 - 2025 Louwersmediagroep.
